Na Morzu Egejskim znajduje się wyspa wulkaniczna, która jest dość powszechnie rozpoznawalna – Santorini (Σαντορίνη). W Polsce może być również określana jako Santoryn. Wraz z kilkoma mniejszymi wyspami tworzy archipelag o tej samej nazwie, a wchodzi w skład archipelagu Cyklady (ok 15,5 tys. mieszkańców w 2011). Gmina Santorini zawiera w sobie dwie zamieszkałe wyspy, Santoryn i Therasia (Θηρασία, Thirasía) oraz niezamieszkałe – Nea Kameni, Christiana, Palaia Kameni, Aspronisi (Aspro). Wybrzeże Grecji kontynentalnej jest oddalone od wyspy o 175 kilometrów w kierunku południowo-wschodnim, a 110 km na południe znajduje się Kreta.
Santoryn to właściwie krater wulkaniczny (kalder, jeden z największych), który powstał w wyniku wybuchu w roku 1600. Wcześniej na tym miejscu znajdowała się okrągła wyspa Strongili, której boczne fragmenty stanowią dziś archipelag. Wnętrze krateru jest dość głębokie (400 m), więc prawie wszystkie statki oprócz największych mogą bezpiecznie cumować w porcie. Południowo-zachodnie wybrzeże może się pochwalić nowo wybudowanym portem we Vlychadzie, głównym jednak miejscem przybijania do brzegów jest Athinias. Stolica Santorynu, Fira (Φηρά), przylega do górnej części klifu – roztacza się stamtąd widok na całą lagunę.
Santorini mieści się w jednym z najbardziej aktywnych łuków wulkanicznych Morza Egejskiego. Historia pisana opisuje wyspy, jako miejsce największej erupcji wulkanicznej: wybuch minojski (u szczytu cywilizacji minojskiej, jakieś 3,6 tys. lat temu). Wybuch ten zostawił wielki krater na kilkaset metrów głębokości otoczony popiołami wulkanicznymi, a być może był nawet pośrednią przyczyną do upadku cywilizacji minojskiej na Krecie (gigantyczne tsunami tam, a na archipelagu – trzęsienie ziemi). Inna popularna teoria utrzymuje, że właśnie to wydarzenie było źródłem legendy o Atlantydzie! Do dzisiaj zachowały się pozostałości wybuchu w jeszcze innej formie – czarnego lub czerwonego piasku na plażach.
Santoryn nazwany został za czasów Cesarstwa Łacińskiego w 13. wieku od imienia świętej Ireny, której stara katedra znajdowała się w mieście Perissa (Περίσσα). Później zwany był także Kallístē („najpiękniejszy”), Strongýlē („okrągły”) albo Thēra. Polska nazwa przypomina najbardziej czasy późniejszych określeń tureckiego pochodzenia, kiedy to archipelag zwany był „Santurin” albo „Santoron”.
Santorini utrzymuje się głównie z turystyki – podróżni najchętniej odwiedzają największą wyspę archipelagu. Cechami charakterystycznymi widokówek, które stąd przywieziemy jest typowe budownictwo (cycladic architecture) z półkolistymi dachami, które zapewniają usprawnioną cyrkulację powietrza w domu, a ciepłe powietrze nie zbiera się pod sufitem. Ponadto, tradycyjne budownictwo lub to stylizowane, by tak wyglądać posiada obramowania drzwi i okiem pomalowane ochrą (zwietrzelina skał bogata w żelazo) na kolory od brązowego do żółtego – miała ona na celu pierwotnie odstraszać owady.
Sprawdź też Przewodnik po Grecji i opis miasta Katerini!
